प्लास्टिक चहाच्या पिशव्यांमधून विषारी सूक्ष्मकण सोडले जातात, नवीन संशोधनाचा धोक्याचा इशारा

दररोज सकाळी चहाचा पहिला घोट घेताना आपल्याला असं वाटत नाही की या साध्या आनंदात एक मोठा धोका दडलेला असू शकतो. परंतु बार्सिलोना येथील ऑटोनॉमस युनिव्हर्सिटीच्या (UAB) शास्त्रज्ञांनी केलेल्या एका महत्त्वपूर्ण संशोधनातून धक्कादायक माहिती समोर आली आहे. या संशोधनाने आपल्या रोजच्या चहाच्या सवयीकडे पुन्हा एकदा गांभीर्याने पाहण्याची गरज निर्माण केली आहे.

सूक्ष्म प्लास्टिक कणांची व्याप्ती

संशोधकांनी शोधून काढले की जेव्हा आपण प्लास्टिक चहाच्या पिशवीचा वापर करतो, तेव्हा त्यातून अब्जावधी सूक्ष्म प्लास्टिक कण आपल्या चहात मिसळतात. हे कण इतके सूक्ष्म असतात की ते नुसत्या डोळ्यांनी दिसत नाहीत. माइक्रोप्लास्टिक कणांची साइज 1 ते 1000 मायक्रोमीटर इतकी असते, तर नॅनोप्लास्टिक कण त्याहून ही लहान, 1 ते 1000 नॅनोमीटर आकाराचे असतात. या लहान आकारामुळेच ते अधिक धोकादायक ठरतात, कारण त्यांना मानवी पेशींमध्ये सहजपणे प्रवेश करता येतो.

मानवी आरोग्यावरील परिणाम

या संशोधनाने उघड केलेले आरोग्यविषयक धोके चिंताजनक आहेत. प्लास्टिक कण पचन संस्थेच्या पेशींमध्ये सहजपणे शोषले जातात. विशेष चिंतेची बाब म्हणजे हे कण पेशींच्या केंद्रकापर्यंत (न्युक्लिअस) पोहोचू शकतात, जिथे आपला डीएनए साठवलेला असतो. श्लेष्म निर्माण करणाऱ्या आतड्यांच्या पेशी या कणांना विशेष जलद गतीने शोषून घेतात.

शास्त्रज्ञांनी या कणांचे अनेक दुष्परिणाम नोंदवले आहेत. पेशींमधील मायटोकॉन्ड्रिया, जी ऊर्जा निर्मितीचे केंद्र आहेत, त्यांची कार्यक्षमता या कणांमुळे कमी होते. डीएनएला हानी पोहोचून कर्करोगाचा धोका वाढू शकतो. शिवाय, एंडोक्राइन-विघटनकारी रसायनांमुळे हार्मोन्सच्या कार्यात व्यत्यय येतो. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे हे कण रक्तप्रवाहात देखील प्रवेश करू शकतात.

व्यापक प्रभाव आणि जागरूकता

संशोधन प्रमुख रिकार्डो मार्कोस डॉडर यांच्या मते, चहाच्या पिशव्या हा केवळ एक स्रोत आहे. आपल्या दैनंदिन जीवनात अशा अनेक मार्गांनी आपण या सूक्ष्म कणांच्या संपर्कात येत असतो. म्हणूनच शक्य तिथे या संपर्काला मर्यादा घालणे महत्त्वाचे आहे.

सुरक्षित पर्यायांची निवड

चहा प्रेमींसाठी अनेक सुरक्षित पर्याय उपलब्ध आहेत. सैल चहा पत्ती आणि धातूचे इन्फ्युजर वापरणे हा सर्वात उत्तम पर्याय आहे. काही कंपन्या पीएलए (वनस्पती-आधारित) च्या पिशव्या वापरतात, ज्या तुलनेने सुरक्षित मानल्या जातात. पुक्का, नील्स यार्ड सारख्या प्रमाणित प्लास्टिक-मुक्त ब्रँड्सची निवड करणेही एक चांगला पर्याय आहे.

नियामक बदलांची गरज

या संशोधनाने अन्न संपर्कातील पदार्थांच्या चाचणीसाठी प्रमाणित पद्धती विकसित करण्याची गरज अधोरेखित केली आहे. अन्न पॅकेजिंगमध्ये प्लास्टिकच्या वापरावर कडक नियंत्रण आणि उत्पादन प्रक्रियेत अधिक पारदर्शकता आवश्यक आहे.

उपभोक्त्यांसाठी मार्गदर्शक तत्त्वे

चहा खरेदी करताना पॅकेजिंग सामग्रीची तपासणी करा. स्पष्टपणे प्लास्टिक-मुक्त असल्याचे नमूद केलेल्या उत्पादनांना प्राधान्य द्या. पुनर्वापर करता येणाऱ्या चहा भांड्यांमध्ये गुंतवणूक करा. शाश्वत सामग्री वापरणाऱ्या कंपन्यांना पाठिंबा द्या आणि सुरक्षा मानकांसाठी आवाज उठवा.

तथ्यात्मक माहिती

माहितीचा प्रकार	तपशील
पॉलिप्रोपिलीन पिशव्यांमधून सोडले जाणारे कण	1.2 अब्ज कण प्रति मिलिलीटर
सेल्युलोज पिशव्यांमधून सोडले जाणारे कण	135 दशलक्ष कण प्रति मिलिलीटर
नायलॉन-6 पिशव्यांमधून सोडले जाणारे कण	8.18 दशलक्ष कण प्रति मिलिलीटर
माइक्रोप्लास्टिक कणांचा आकार	1 ते 1000 मायक्रोमीटर
नॅनोप्लास्टिक कणांचा आकार	1 ते 1000 नॅनोमीटर

[टीप: ही माहिती केवळ माहितीपर उद्देशाने दिली आहे. वैद्यकीय सल्ल्या शिवाय ती वापरू नये.]